Suriye’deki ithal Şii savaşçılar

Suriye’de, baÅŸta Ä°ran, Irak ve Lübnan olmak üzere deÄŸiÅŸik ülkelerden gelerek rejimin saflarında savaÅŸa katılan Åžii savaÅŸçıların sayısı Sünni selefi gruplardan daha az deÄŸil.

Kendisine baÄŸlı ordunun giderek zayıflaması, rejimi yabancı savaÅŸçılara daha çok bağımlı hale getirdi.  Bu noktada Ä°ran devreye girip  Åžii nüfusun yaÅŸadığı ülkelerden Åžii milisleri örgütleyip Suriye sahasına taşımaya baÅŸladı. Rejimin ayakta kalmasında en önemli faktörün, Hizbullah’ın 2013 yılında iç savaÅŸa katılımı olduÄŸu konusunda neredeyse görüÅŸ birliÄŸi var. Aynı ÅŸekilde, Iraklı Åžii milis güçler kritik bölgelerdeki savunma savaÅŸlarında önemli rol oynuyor. Ancak sahada sadece Ä°ran, Irak ve Lübnan’dan getirilen Åžii gruplar yok. 

Tüm Åžii coÄŸrafyalarından Suriye’ye taşınıyorlar

ORSAM’a göre, Suriye’de yabancı Åžii savaÅŸçıların çoÄŸunluÄŸunu Irak ve Lübnanlılar oluÅŸturmakla birlikte IŞİD örneÄŸinde olduÄŸu gibi, dünyanın birçok bölge ve ülkesinden Suriye’de rejim saflarında savaÅŸmak üzere giden gönüllü Åžiiler mevcut. Arap olmayanlar arasından en büyük katılımı, Åžii Afganlar oluÅŸturuyor. Bunun dışında, Suudi Arabistan Åžiileri’nin kurduÄŸu Hicaz Hizbullahı’na baÄŸlı savaÅŸçılar, Yemen’den Åžii Husilerle baÄŸlantılı Zeydiler, Pakistanlı Åžiiler, Hindistan’daki Åžiiler, Somali ve FildiÅŸi Sahili gibi Afrika ülkelerinde yaÅŸayan Åžii nüfus içinden gönüllüler de Suriye’de savaşıyor.  Suriye’deki Åžii milisler arasında ABD ve Kanada vatandaşı olan Arap kökenli Åžiiler de var.

Kasım Süleymani yine baÅŸ rolde

OrtadoÄŸu Stratejik AraÅŸtırmalar Merkezi ORSAM’a göre, milis güçlerin neredeyse tamamının Ä°ran tarafından destekleniyor ve yönlendiriliyor olması, Suriye’de Tahran’ın etkisini artırdı. Iraklı Åžii milis liderleri verdikleri röportajlarda, “Suriye hükümeti ve Ä°ran’ın Suriye’de savaÅŸan Åžii milis güçlere silah desteÄŸi verdiÄŸini, Ä°ran’ın, Irak’tan Åžii savaÅŸçı gidiÅŸini örgütlediÄŸini” açıkça ifade etmiÅŸti. Gönüllü savaÅŸçılar, Ä°ran’daki kamplarda eÄŸitiliyor ve Suriye’deki yerel irtibatları sayesinde ülkeye giriÅŸleri saÄŸlanıyor.

 

Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani.

Suriyeli muhaliflerin çatı kuruluÅŸu Suriye Ulusal Koalisyonu (SMDK) BaÅŸkanı Halid Hoca da Ä°ran’ın Devrim Muhafızları’na baÄŸlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin bizzat Suriye’deki çatışmaları yürüttüÄŸünü ve saha komutanlarını atadığını söylemiÅŸti. Kasım Süleymani, Ä°ran’ın sadece Suriye sahasında deÄŸil OrtadoÄŸu’nun bütün çatışma bölgelerinde Ä°ran’ın yeraltı operasyonlarını örgütleyen isim.

Ä°dlib kentinin muhaliflerin eline düÅŸmesi ardından Süleymani’nin Ä°dlib sınırındaki sahil bölgesine gittiÄŸi, bölgenin Nusayri köylerinde orduya yazılmamış gençlerin silah altına alınması için talimat verdiÄŸi de öne sürülmüÅŸtü.

Ä°ki etken: Para ve ideoloji

Suriye Ä°nsan Hakları Ağı’na göre, Åžii savaÅŸçıların Suriye’ye gelmelerinde maddi çıkar elde etme, yani para kazanmanın yanısıra ideolojik, yani mezhepsel nedenler öne çıkıyor.

Ä°deolojik nedenle gelen Åžii savaÅŸçılar, yürütülen mezhepçi propagandaların etkisiyle hareket ediyor. Åžii gençleri etkileyen propagandalar çeÅŸitli ÅŸekillerde yapılıyor. Bunlardan biri sanatsal çizimler ve savaÅŸ videosu içerikli ÅŸarkılar. Hz. Peygamberin torunu, aynı zamanda da Hz. Ali’nin ve Hz Fatma’nın  kızı Hz. Zeynep bu propagandanın ana unsuru. Hz. Zeynep’in içinde yattığı söylenen Åžam’ın 10 kilometre güneyindeki Seyyide Zeynep türbesi, Åžii milislerin asker tedariki için yürüttüÄŸü propagandanın bel kemiÄŸi. Posterlerde, türbenin üstünde, Åžii inancına göre “Hz. Zeynep’in intikamının alınamadığını” simgeleyen kırmızı bayrak kullanılıyor. Türbe çiziminin altında ise, Hz. Zeynep’in Kerbelâ’da ve sonrasında yaÅŸadığı acılara atfen, “Zeynep ikinci defa esir alınamayacak” veya “Zeynep rejimle beraber gidecek” ÅŸeklinde ibareler yazılı.

Para güdümlü Åžii savaÅŸçılar ise en çok Afganistan ve Pakistan gibi fakir ülkelerden geliyor. Esed rejimini korumak için aldıkları aylık maaÅŸ ve ikramiyeler ülkelerinde geride bıraktıkları ailelerinin geçimini saÄŸlıyor. Ä°ran’daki Afgan sığınmacılar, baÅŸka ülkelerden artık “mülteci” statüsü alamıyorlar. Ä°ran, ülkesinde bulunan ve Suriye’ye savaÅŸmaya giden Afganların ailelerine ikamet hakkı veriyor.

Dışarıdan gelen Åžiilerin oluÅŸturduÄŸu milis grupları baÅŸlangıçta rejim güçlerine destek oluyordu. Ancak,  rejimin askerlerinin etkisinin azalması, zaman içinde bu grupların etkinliÄŸini, rejimin de bu gruplara bağımlılığını artırdı.

Muhaliflerin son dönemde elde ettiÄŸi kazanımlardan sonra isminin açıklanmaması ÅŸartıyla 3 Haziran 2015'te AFP’ye konuÅŸan Suriyeli bir güvenlik kaynağı, baÅŸkenti korumak için çoÄŸu Iraklı olmak üzere 7 bin Ä°ranlı ve Iraklı savaÅŸçının Åžam’a geldiÄŸini söylemiÅŸti.

Suriye’de 2015 yılı itibarıyla askeri dengenin rejim aleyhine bozulmasının en önemli nedenlerinden biri, IŞİD’in Musul’u ele geçirdiÄŸi Haziran 2014 tarihinden sonra Irak’lı Åžii milislerin ülkelerine dönmeye baÅŸlaması. Geri dönüÅŸlerde, Irak’ın güvenliÄŸinin öncelik kazanması ve Iraklı Åžii dini lider Ali Sistani’nin çaÄŸrısı etkili oldu.

SavaÅŸçı Åžii gruplar

Suriye Ä°nsan Hakları Ağı’nın araÅŸtırmasına göre, Ä°ran Devrim Muhafızları’yla birlikte Suriye’de farklı ülkelerden gelenlerin oluÅŸturduÄŸu 14’ten fazla milis grubu savaşıyor.

1- İran Devrim Muhafızları:

Ä°ran’ın,  Suriye’ye askeri ve güvenlik alanındaki desteÄŸi iç savaşın baÅŸlamasından önce de vardı. Ancak, çatışmaların baÅŸlamasıyla birlikte çatışma bölgelerinde ve askeri eÄŸitim alanlarında Ä°ran Devrim Muhafızları Ordusu komutanları  “danışman”, askerleri de savaÅŸçı olarak görülmeye baÅŸlandı. Ä°ran devrim Muhafızları, savaÅŸa fiilen katılmalarının yanısıra, Suriye’de savaÅŸan Iraklı Åžii gruplara eÄŸitim ve lojistik destek de saÄŸlıyor.

Tahran yönetimi, Suriye’deki çatışmalarda fiilen yer aldığını resmi olarak hiç kabul etmedi. Ancak, 2013 yılının ilk yarısından itibaren Suriye’de ölen Devrim Muhafızları komutanları için resmi cenaze törenleri düzenlemeye baÅŸladı. Suriye’de öldürülen bazı komutanlar ÅŸunlar:

Husam HoÅŸ Nuveys: Tümgeneral Hasan Åžatiri olarak tanınıyordu. Ä°ran Devrim Muhafızları’na baÄŸlı Kâsım Süleymani’nin liderliÄŸindeki Kudüs Gücü’nde komutandı. 12 Åžubat 2013 tarihinde Suriye’de öldü. Cenaze töreni, 15 Åžubat 2013’de yapıldı.  Lübnan’ın eski BaÅŸbakanı Refik Hariri’nin öldürülmesiyle ilgili suçlanan sanıklar arasındaydı. Ä°ran’la Lübnan Hizbullahı arasındaki iliÅŸkide önemli bir halkaydı. Åžatiri’nin tabutuna Hizbullah bayrağı örtüldü. Cenazesine Ä°ran Devrim Muhafızları Genel Komutanı Tümgeneral Muhammed Ali Caferi ve Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani de  katıldı. Ä°ran, Åžatiri’nin,  “Åžam-Beyrut karayolunda bir silahla hedef alınıp öldürüldüÄŸünü” açıkladı ve bundan “Ä°srail’le iÅŸbirlikçilerini” sorumlu tuttu.

Tümgeneral Emir Rıza Ali Zade: Ä°ran Devrim Muhafızları komutanı. 1 Mayıs 2013 tarihinde Åžam’daki Ä°ran BüyükelçiliÄŸi’nde meydana gelen patlama sonucunda öldü. Ä°ran hükümetine göre, saldırıdan “Vahabi teröristler” sorumluydu.

Binbaşı  Muhammed Hüseyin Itri: Ä°ran Devrim Muhafızları ordusunda subaydı. Cenazesi,  08 Haziran 2013’te Ä°ran’ın Ceylan bölgesinde kaldırıldı. Ä°ran haber siteleri, Seyyide Zeynep Türbesi’ne iÅŸarette bulunarak Itri’nin kutsal türbeleri koruma vazifesindeyken öldürüldüÄŸünü yazdı.

Mehdi Hurasani ve Ali Asgar Åžanii: 10 Haziran 2013 tarihinde öldürüldüler. Cenazelerinde, Åžam yakınlarındaki Seyyide Zeynep Türbesi’nin önünde çekilmiÅŸ  askeri uniformalı ve KaleÅŸnikoflu resimleri sergilendi.

2- Hizbullah:

Devrim Muhafızları Ordusu’ndan sonra en güçlü Åžii milis grubu. Hizbullah resmi olarak Suriye rejimine desteÄŸini 2013 Nisan ayında Kuseyr savaşında açıklamıştı. Ancak Suriye Ä°nsan Hakları Ağı’na göre; Hizbullah rejime, gerek savaÅŸçı göndererek gerek Kusayr’a top ve füze bombardımanı gerçekleÅŸtirerek bu tarihten önce de açıklanmamış askeri ve lojistik destek saÄŸladı. Suriye muhalefeti, Hizbullah’ın Suriye sınırı içerisindeki savaÅŸçı sayısının 7–10 bin civarında olduÄŸunu tahmin ediyor.

Suriye'de savaşırken ölen Hizbullah mensuplarının cenazeleri, Lübnan'da kaldırılıyor.

[FotoÄŸraf: AFP-Getty]

3- Ebul Fadıl el-Abbas Tugayı:

2012 yılı AÄŸustos ayında, Åžam’ın kırsalındaki Seyyide Zeynep bölgesinde Esed güçlerinin yanında yer almak amacıyla ortaya çıktı. Aynı yılın son ayında yoÄŸun bir ÅŸekilde askeri operasyon düzenlemeye baÅŸladı. 2013 yılının ilk yarısına gelindiÄŸinde örgüt, savaÅŸçıları ve askeri donanımlarının gücüyle dikkat çeken bir noktaya geldi. Tugayın komutası büyük ölçüde, Asaib Ehlul Hak, Irak Hizbullah’ı, CeyÅŸul Mehdi ordusu ve Bedir örgütü gibi Ä°ran yanlısı Iraklı Åžii milisler tarafından üstleniyor.

Suriye Ä°nsan Hakları Ağı’na göre, Ebul Fadıl el-Abbas Tugayı’nın içinde Suriyeli Åžiilerin yanı sıra DoÄŸu Asya’dan, Yemen’den hatta, Afrika’dan gelen gönüllü milisler de yer alıyor.

2013 yılının ikinci yarısında,  Ebul Fadıl el-Abbas Tugayı’nın bileÅŸenlerinin arasında çıkan anlaÅŸmazlıklardan dolayı, bazı Iraklı milisler tugaydan ayrılarak bağımsızlaÅŸtı.

4- Zülfikâr Tugayı:

2013 yılı Haziran ayında kuruldu. Iraklıların , Suriye’de ilan edilen ilk bağımsız Åžii milis grubu. Zülfikar Tugayı’nı, Ebul Fadıl Tugayı’ndan ayrılanlar kurdu. Ä°çinde CeyÅŸul Mehdi ve Asaib Ehlul Hak örgütlerinden de katılanlar var. Zülfikar Tugayı, ayrıldığı Ebul Fadıl el-Abbas milisleriyle beraber operasyonlar da gerçekleÅŸtirdi.

5- Irak Hizbullahı:

Mart 2013’te Irak Hizbullah’ı, Esed rejimini zayıflatma çabalarına karşı koyacağını açıkladı. Aynı ay, Suriye’de öldüÄŸünü resmi olarak açıklamasa da, ölü askerlerinin isimlerini ilan etmeye baÅŸladı. 2013 Haziran ayında Suriye’ye asker gönderdiÄŸini resmen açıkladı.

6- Seyyidu'ÅŸ Åžüheda Tugayları:

Irak Hizbullahı’nın içindeki bölünmelerden dolayı 2013 yılı Nisan ayında Irakta kuruldu.  Kurucusu Ebu Mustafa Åžeybani’nin Irak ve Ä°ran vatandaÅŸlığı bulunuyor. Mayıs 2013’te Suriye’ye gitti ve grup, 2013 AÄŸustos’ta Suriye’de operasyonlar düzenlemeye baÅŸladı. 

7- Bedir Örgütü (Åžehid Muhammed Bakır Sadr Güçleri):

 

Bedir Örgütü, Ä°ran rejimine en yakın ve rejime en baÄŸlı Iraklı milis grubu. Örgütün logosu Ä°ran Devrim Muhafızları’nınkiyle hemen hemen aynı.Örgüt önce Ebul Fadıl el-Abbas’a savaÅŸçı gönderiyordu. Ä°ranlı Kudüs Gücü Komutanı Kasim Süleymani’ye yakınlığıyla bilinen örgütün baÅŸkanı Hadi Âmiri, Haziran 2013’te grubun Suriye’de savaÅŸtığını resmen açıkladı. Ä°ran Devrim Muhafızları tarafından eÄŸitilen grubun Suriye’deki savaÅŸçı sayısının 1500-2000 arasında olduÄŸu tahmin ediliyor.

8- Kefil Zeynep Tugayı – Asaib Ehlul Hak:

Asaib Ehlul Hak, Iraklılardan oluÅŸan ve Irak’ta faaliyet gösteren bir Åžii grubu. Grubun milisleri Suriye’de önce, Ebul Fadıl el-Abbas Tugayı’nın çatısı altında savaÅŸtı. Sonra grubun lideri Kays Hazâli, kendisine baÄŸlı milislerin Ebul Fadıl el-Abbas Tugayı’ndan ayrıldığını ve Suriye’de kurduÄŸu, “Zeynep’in Kefili” anlamına gelen Kefil Zeynep Tugayı’nın çatısı altında savaÅŸmaya devam ettiÄŸini açıkladı. Hazâli, Suriye’de savaÅŸmalarının nedeninin, Esed rejimini korumak deÄŸil, Åžii kutsal türbelerini korumak olduÄŸunu savundu.

9- Hizbullah Nuceba Hareketi:

Asaib Ehlul Hak örgütünün baÅŸkan yardımcısı olan ve savaÅŸlarında komutanlık yapan “Ekrem Kabi” nin ayrılmasıyla oluÅŸan grup. Ä°ran Devrim Muhafızları ve Lübnan Hizbullahı tarafından eÄŸitim gördü. Suriye’de savaÅŸan üç grubu bulunuyor: Ammar Bin Yasir Tümeni, Hasan Mucteba  Tümeni ve Hamd Tümeni.

10- El-Vaat Es-Sadık Birliği:

Iraklılardan oluÅŸan milis grubu. BaÅŸkanı Muhammed Hamza Tamimi (Ebu Ali Necefi) Suriye’de ilk olarak 2013 yılının Eylül ayında ortaya çıktı. Daha çok Åžam kırsala ve Kalamun bölgesindeki operasyonlarda yer aldı. Bununla birlikte Suriye Ä°nsan Hakları Ağı’nın ulaÅŸtığı bilgilere göre, Halep kentinde de savaÅŸçıları bulunuyor.

11- Esedullah Galip Tugayı:

KuruluÅŸu, 2013 yılının Aralık ayında Åžam havalimanın önünde çekilmiÅŸ bir videoda Irak Hızlı Müdahale Kuvvetleri’nin formasını giyen Ebu Fatima Musevi tarafından açıklandı.  Örgüt Åžam kırsalındaki Sibene bölgesi ve Seyyide Zeynep bölgesinde faaliyet yürütüyor. Bu tugay diÄŸer Irak Åžii örgütlerine göre, daha küçük, ancak tugay lideri “Ebu Fatima Musevi”, Åžii yandaÅŸlarının arasında türbeleri savunan kahramanlardan biri olarak biliniyor.

12- Ä°mam Hüseyin Tugayı:

Örgüt 2013 yılı Temmuz ayında ortaya çıktı. Åžam ve Halep kırsalında savaşıyor. Tugay lideri Iraklı olan Emced Bahadili. Suriye Ä°nsan Hakları Ağı’na göre, Iraklı Åžii lider Mukteda Sadr’a baÄŸlı olan CeyÅŸul Mehdi ile baÄŸlantılı. Bu grup diÄŸer Åžii gruplara göre, RPG roket atarlarını daha ağırlıklı kullanıyor.

13- Mehdi Ordusu (Muemmel Tugayı):

Iraklı milis grup “Mehdi ordusu ” 2014 yılının Mayıs ayında Suriye’de resmen savaÅŸmaya baÅŸladığını açıkladı ve Suriye’deki güçlerine Muemmel Tugayı adını verdi. Lideri Ahmet Haccı Saidi.

14- Fatimiyyun Tugayı ve DoÄŸu Asia ve diÄŸer ülkelerden gelen Åžii savaÅŸçılar:

Suriye’de savaÅŸan ve Arap ya da Ä°ranlı olmayan Åžii savaÅŸçıların çoÄŸu Afganistan ve Pakistan’dan geliyor. Ä°ran için, Suriye’ye Afganistan ve Pakistan’dan savaÅŸçı göndermenin maliyeti daha az. Suriye Ä°nsan Hakları Ağı’na göre, Suriye’de savaÅŸan Afganlıların sayısı en az 5 bin. Ä°ran, Suriye’ye gönderdiÄŸi Afgan savaÅŸçıların çoÄŸunlukla topraklarında bulunan sığınmacılardan seçiyor.

Bu askerler Suriye’deki  farklı Åžii milis grupların bünyesinde  ya da Ä°ran’ın yönetimini üstlendiÄŸi ve sadece Afganlardan oluÅŸan  ‘Fatimiyyun Tugayı’ bünyesinde yer alıyor.

Hür Suriye ordusu,  Halep ve Åžam kırsalında Afganistan ve Pakistan haricinde diÄŸer DoÄŸu Asya ülkelerinden gelen savaÅŸçıların cesetlerine ulaÅŸtığını açıklamıştı. Suriye’de savaÅŸan Åžii grupların ölen milislerle ilgili internet sitelerinde yayınladıkları  isim listelerinde, Yemen’den gelmiÅŸ Åžii Husiler ve bazı Afrikalıların adlarına da rastlanıyor.

Kaynak: Suriye İnsan Hakları Ağı, ORSAM ve Al Jazeera